Koning Winter laat het afweten in januari 2023 en niet iedereen is daar even rouwig om. We hebben altijd nog de wintertaferelen, zoals die van Abraham van der Waeyen Pieterszen, om in de sfeer te komen en ‘ons te warmen’.
De schilder Abraham van der Waeyen Pieterszen werd 2 dagen na zijn geboorte (14 mei 1817) in Middelburg als Abraham Pieterze in de burgerlijke stand opgenomen. Zijn vader heette in de akte Anthoni van der Waayen Pieterze en zijn moeder Catharina Pieternella de Bruijne. Dat Van der Waeyen kwam van Anthoni’s grootmoeder van vaderszijde. Bij vonnis van 28 november 1849 van de Arrondissementsrechtbank in Middelburg werd de familienaam officieel Van der Waeijen Pieterszen, mogelijk op aandrang van (jongere) broer Willem Cornelis, die -opgeleid aan de Teeken Akademie- in Den Haag in de bouwkunde carrière zou maken. Eenduidig werd het vervolgens niet: Waeijen en Waeyen werden door elkaar gebruikt. De schilder signeerde overigens zijn werken van voor die datum met ‘A. Pieterszen’ (bijna) ambtelijk correct.
Abrahams geboortehuis stond aan de Dam Zuidzijde (G 93 = nu 56) waar zijn vader kleermaker was.* Tussen 1831 en 1836 ging hij naar de Teeken Akademie, waar hij elk jaar de beste in zijn klas was. Zijn schildertalent ontwikkelde hij vanaf 1837 verder aan de Academie in Antwerpen, waar hij later zijn jongere plaatsgenoot Willem Jan van der Berghe onder zijn hoede zou nemen.
De lezers van de Middelburgsche Courant van 10 oktober 1843 werden getrakteerd op een overgenomen Antwerpse recensie van een expositie aldaar met onder meer werk van Abraham Pieterszen. De journalist was onder de indruk van een wintergezicht, mogelijk het hierbij afgebeelde. Het jaar daarop was werk in Brussel te zien, wat trots door de Middelburgsche Courant gemeld werd. Ook in de jaren daarna bleef de krant berichten over het succes van Abraham in België.
In 1850 vond in hun geboortestad een expositie plaats van enkele schilderijen van (nu ook officieel) Van der Waeyen Pieterszen en Van den Berghe in het gebouw van de Teeken Akademie aan de St. Pieterstraat. Van 19 tot en met 24 augustus konden ‘honoraire leden en begunstigers’ het werk van de ex-leerlingen bekijken. Eind oktober 1855 werd dezelfde doelgroep uitgenodigd om gedurende enkele dagen in de academie een enkel werk van Van der Wayen Pieterszen te komen bekijken.
Inmiddels was schilderen niet langer zijn hoofdbezigheid. Sinds 1844 was hij actief in de Protestantse Unie van België. Hij was een van de oprichters van de Vlaamsche Opleidingsschool te Laken, waar Vincent van Gogh in 1878 werd voorbereid op zijn evangelisatietaak in de Borinage. Van der Waeyen Pieterszen bleef met Van Gogh in contact tot zijn plotselinge dood in 1880. Hij was toen predikant in Sint-Maria-Horebeke, waar hij ook begraven is.
*Dit was ook het geboortehuis van de schilder Toon Pluijmers (1910-1967) die een beurs van de Teeken Akademie genoot.
Arnold Wiggers
