Over het cadeau van de Zeeuwen aan koning Willem III bij zijn 25-jarig jubileum in 1874 heb ik het eerder gehad. J.J. Worrell en G.W. Bergman schilderden 112 gemeentewapens voor het boek waarin maar liefst 15.000 namen van contribuanten stonden opgetekend. Het was dan ook niet niets, de nautilusbokaal die de koning van zijn Zeeuwse onderdanen kreeg. Hieronder staat een link, want de afbeelding mag niet zonder meer gepubliceerd worden.
Gijsbrecht Willem Bergman was de zoon van Willem Bergman en Elisabeth de Feijter, geboren in 1819 in Middelburg. Als zoon van een passementmaker (versierselen op uniformen) bezocht hij de Teeken Akademie. Met succes, want hij kreeg vijf keer een prijs. Met de prijs uit 1836 is wat bijzonders aan de hand. Blijkbaar zou de band op 28 mei 1817 uitgedeeld worden, althans die datum is nog steeds op het schildje op de achterkant te zien. Bergman zal er niet mee gezeten hebben of de band nu wel of niet tweedehands was: de inhoud, het boek De Lairesses Groot schilderboek uit 1740, was dat zeker. De band is keurig bewaard gebleven en is sinds 1985 in de ZB.
Bergman heeft in de zaak op de Balans van J.C. Gaal, dirigerend lid van de Teeken Akademie, gewerkt en in 1849 samen met collega J.A. Nellen diens Schilders-Affaire overgenomen. Binnen een jaar was die samenwerking ter ziele en gingen ze ieder met een eigen bedrijf verder. Bergman startte op de Haringplaats en vestigde zich later aan de Nieuwe Haven.
Naast de ‘grote kwast’ nam Bergman ook het fijnere, decoratieve werk, waaronder beletteringen, voor zijn rekening. Door de jaren heen deed hij verschillende bijzondere opdrachten, zoals het album voor de koning, een drietal borden met adressen van middenstanders en bedrijven die in 1876 bij de Koningsbrug te vinden waren en een versierde preekstoel in de katholieke kerk bij het 25-jarig priesterjubileum van P.C. Groen (1878). De vaandels voor de fanfare Accelerando (1883) uit Sint Annaland en muziekvereniging Hooger zij ons doel uit Sint Maartensdijk (1884) waren ook door hem geschilderd. Bij het 25-jarig jubileum in 1890 van de HBS ‘penseelde’ hij 5 schilden die verschillende schoolvakken verbeeldden. En voor de stand van de azijnfabriek van A.A. Mes Gz. op de reis- en hoteltentoonstelling in Amsterdam in 1895 deed hij het schilderwerk. Zou de firma daar het idee van hun Jugendstil pand in de Pijpstraat (1900) hebben opgedaan?
Het schildersbedrijf -sinds 1884 in de Lage Gortstraat- van Bergman werkte waarschijnlijk met een enkele vaste knecht en een paar knechten die voor het schilderseizoen (als er buiten gewerkt kon worden) aangenomen werden. Incidenteel gaf hij ook les op de Ambachtsschool.
In 1885 stierf Bergmans vrouw Pieternella Catharina Maria de Troije na een (kinderloos) huwelijk van 40 jaar. Bergman vond nieuw geluk bij Maria Catharina Hendrikse, die hoogzwanger als 30-jarige op 1 mei 1896 het jawoord gaf aan de 77-jarige fijnschilder. Hij erkende bij die gelegenheid haar driejarige dochtertje en op 30 juni werd hij vader van Gijsbregt Willem. Op 9 april 1912 werd de naam van de bijna 93-jarige schilder in het overlijdensregister opgetekend.
Arnold Wiggers
Link Nautilusbokaal in de Koninklijke Verzamelingen:
https://www.koninklijkeverzamelingen.nl/collectie-online/detail/fa82791e-c57e-5625-9ac1-9fbe7ea94739