De laatste keer dat het schilderij uit de titel van Adriaen van Nieulandt (1587-1658) in Middelburg voor het publiek te zien was, zal op de Oranjetentoonstelling van in 1898 geweest zijn. Prinses Wilhelmina werd in dat jaar op 31 augustus 18 en besteeg de troon, wat uitgebreid gevierd werd, ook in Middelburg met optochten, vuurwerk en een tentoonstelling.
Het Zeeuws Genootschap nam het voortouw tot het inrichten van een tentoonstelling in zijn pand aan de Wagenaarstraat, of preciezer, in de Zelandia-Illustrata Zaal in de aanbouw, waar nog steeds Bibliotheek boven de buitendeur staat. Een provincie brede commissie met klinkende namen werd opgetuigd om het geheel cachet te geven. De tentoonstelling die op 21 augustus plechtig werd geopend was afgeladen met allerlei Oranje-parafernalia; portretten, serviesgoed, vaandels, munten, penningen, archiefstukken en dat schilderij van Van Nieulandt. De foto’s getuigen ervan. De Middelburgsche Courant kwam kijken en de recensie was minzaam. Druk was het niet, schreef de redacteur. Toch zouden tot 5 september 1003 personen een kaartje kopen. Met een doorsnee prijs van ƒ 0,25 kon dat niet verhinderen dat er verlies gedraaid werd.
Er werden niet alleen Genootschapsspullen getoond. In de kranten was nadrukkelijk onder het lezende publiek naar interessant materiaal gevraagd. Links en rechts was ook bij archieven geleend. De Teeken Akademie zond een topstuk in. Bij het overlijden van mr. Nicolaas Cornelis Lambrechtsen van Ritthem in 1823 bleek deze de academie met een bijzonder schilderij bedacht te hebben, een Allegorie op de vredestijd onder stadhouder Willem II, zoals het tegenwoordig heet. Nu was Lambrechtsen tot aan zijn dood de drijvende kracht achter het Genootschap geweest, dus was het helemaal mooi dat dit schilderij in het Museum van het Genootschap voor de duur van de tentoonstelling kwam te hangen. Ietwat vreemd is het wel dat uitgerekend Lambrechtsen dit schilderij bezat. In de Patriottentijd was hij nogal op de hand van de Patriotten geweest, wat hem in 1787 op plundering van zijn huis in Vlissingen door het Oranjegepeupel kwam te staan.
De allegorie op de Vrede van Münster, geschilderd in 1650, is een imposant schilderij met een enorme, bewerkte lijst, op zichzelf al een kunstwerk, vandaar dat eigen registratienummer. Het doek toont Frederik Hendrik (die de Vrede net niet mee zou maken) op een triomfwagen, getrokken door de maagden Rechtschapenheid, Fierheid, Rechtvaardigheid en Voorzichtigheid. Op de wagen personificaties van Vrijheid, Godsdienst, Victoria, de Republiek en de Nederlandse Leeuw. Linksonder staan Minerva, Venus en Juno te wachten. Op de voorgrond ligt Oorlog geboeid en ook de grote rivieren komen op het schilderij terug. Helemaal rechts achter de bazuinspeler kijkt Van Nieulandt de beschouwer aan. Linksboven krijgt Willem II (die in hetzelfde jaar 1650 onverwacht kwam te overlijden) uit handen van Vrede de olijftak.
Ook dit schilderij werd eind 1902 naar Amsterdam vervoerd waar het op 9 december in de veiling bij Frederik Muller van eigenaar verwisselde. Het schilderij werd afgehamerd op ƒ 930 en met alle extra kosten mocht het Rijsmuseum voor ƒ 1.070 zich de nieuwe eigenaar noemen.
Arnold Wiggers
