Fotograaf tussen koekebakkers en antiekliefhebbers II

H.H. Roelse, De Zeeuwsche Koekbakkerij, Kromme Weele 4 en 6, ca. 1863 – Beeldbank Zeeland, Recordnummer 90583

Frederik Dikkenberg (1754-1809) de koekebakker in de Kromme Weele trouwde driemaal. Uit zijn tweede huwelijk (1784) met Jacoba van Meeten stamde Nicolaas Frederik, koekebakker in de Vlissingsestraat. Zijn derde huwelijk met de Zierikzeese Jozina Kijn (1794) maakte hem onder anderen vader van Pieter (1797- 1874), koekebakker in de Korte Noordstraat. Op 29 november 1821 liet deze in de Middelburgsche Courant weten dat hij verhuisde naar de Kromme Weele, ‘in de koekebakkerij door zijne voorouders bewoond’. De Zeeuwsche Koekbakkerij in de Kromme Weele zou zich later beroepen op een ouderdom die terugging tot 1741, doch is waarschijnlijk niet door de familie Dikkenberg opgericht, want Frederik kocht in 1782 en in 1800 van anderen panden in de Kromme Weele. 

Pieter had met Maria de Cloedt een zoon, Frederik (1819-1891), die naast de zaak van zijn vader in de Kromme Weele een eigen koekenbakkerij had. De familie had er immers twee panden. Vader Pieter deed zijn zaak per 1 oktober 1856 over aan de in Sluis geboren Guillaume Henri oftewel Willem Hendrik Bal (1813-1887) en per 1 januari 1859 deed zoon Frederik hetzelfde. De zaak van W.H. Bal besloeg twee naast elkaar gelegen panden, nu 4 en 6. Frederik stond vervolgens als particulier te boek, wat wil zeggen dat hij rentenierde. Maatschappelijk gezien lijken deze Dikkenbergen, ook door de huwelijken van zusters, een treetje geklommen te zijn. De band tussen beide families werd door het huwelijk van Frederik met de weduwe Sijbilla Wilhelmina Hendrika Bal, de zus van Willem Hendrik, in datzelfde jaar 1859 nog eens aangehaald. Sijbilla (1811-1863) was bij haar tweede huwelijk niet meer de jongste: ze was 47 en daarmee 7 jaar ouder dan Frederik, die wel zijn eerste echtverbintenis aanging. Er zouden er nog 2 volgen. Uit de verbintenis met Jacoba Tannetta Geertruidea de Bakker kwamen 3 kinderen voort, waaronder een zoon die arts werd. Zijn huwelijk op z’n oude dag (1889) met Johanna Verhage uit Westkapelle werd een fiasco en eindigde in een scheiding van tafel en bed.

Willem Gerardinus Bal (1842-1917) de zoon van Willem Hendrik Bal en Jacoba Johanna Pervoost was sterk geïnteresseerd in antiquiteiten. Zijn zoon Willem Hendrik Bal (1880-1962) zou tot ver over de landsgrenzen naam maken als antiquair. Hij was vooral een porseleindeskundige met in de Kromme Weele in de voormalige Zeeuwsche Koekbakkerij anno 1741 een fantastische verzameling die tegenwoordig in het Zeeuws Museum te zien is.

Hendrik Hermanus Roelse (1832-1872) zou de eerste permanent gevestigde fotograaf van Middelburg worden. Voor het zover was werd hij in 1849 en in 1851 door de Teeken Akademie onderscheiden in de hoogste klassen naar pleister. Kort daarop begon hij zich te verdiepen in het daguerreotyperen en vestigde in het familiepand Dam Zuidzijde G 92 (nu 54) zijn fotografisch atelier. In het begin zal hij vooral daguerreotypieën gemaakt hebben, een techniek waarbij de belichte plaat de ‘foto’ was en er geen afdrukken gemaakt konden worden. De techniek schreed voort en Roelse ging met zijn tijd mee. Tussen 1856 en 1860 werden de lezers van de Middelburgsche Courant warm gemaakt voor zijn opnamen van monumenten, taferelen uit het dagelijks leven en academische figuren, die als toegestaan naakt beschouwd konden worden. 

In de collectie van de ZB zitten opnamen van twee daguerreotypieën van de Zeeuwsche Koekbakkerij, gemaakt door Roelse. Ze worden gedateerd op ca. 1863, maar zouden ook wat ouder kunnen zijn. Het zal naar de huidige stand van techniek nog wel even onduidelijk blijven of we hier naar de mannen van koekebakker  Dikkenberg of Bal kijken.

Arnold Wiggers
Voor Roelse zie verder: A. Verburg en J. van Bennekom, In Zeeuws licht gevangen. Fotografie in Middelburg 1842-1870,(Middelburg, Zeeuwse Katernen, 1994)

H.H. Roelse, De Zeeuwsche Koekbakkerij; de latere antiquair winkel van W.H. Bal aan de Kromme Weele 4-6 – Beeldbank Zeeland, Recordnummer 90582