De Houten Gevel uit de Langedelft

Zal Lieven Wouter Agelink begrepen hebben dat Langedelft B 125 (ongeveer tegenover de ingang van de Heerenstraat) in 1816 een bijzonder pand was? Het huis met het beeldje van Petrus tussen de bovenramen had toen als een van de laatste panden in Middelburg een middeleeuwse houten voorgevel. Lieven Wouter was zoals zijn vader Jan Agelink maljenier, wat inhield dat zij kleine ijzerwaren verkochten. Lieven Wouter liet een tekening van de gevel maken met wat bedrijvigheid ervoor en droeg het werk op aan zijn vrouw Adriana Elisabeth Bogaart. De datering is 17 januari 1816. Toevallig? In juni zou ze bevallen van hun eerste kind. 

De tekenaar was Jacob Beverland (1775-1864), die in 1807 door de Teeken Akademie werd bedeeld met een prijs als primus van de eerste klas naar prent. Zijn leven lang bleef hij te boek staan als metselaar, dus gezien zijn leeftijd zal hij dat beroep toen al wel onder de knie hebben gehad. Niet dat hij zich niet verder ontwikkelde: in 1816 en 1817 werd hij op de Teeken Akademie onderscheiden als beste leerling in de bouwkunde. 

De houten gevel aan de Lange Delft te Middelburg B 125 (nu 79), in 1888 geplaatst aan de zijmuur van het voormalige museum van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen aan Achter het Hofplein, hersteld door Cornelis Levinus van Sorge (1817-1893) getekend door Jacob Beverland (1775-1864) in 1816 – Zeeuws Archief, KZGW ZI II 716

De maljenierszaak van Agelink zou voortgezet worden door Antoni van den Broecke, eerst nog een jaar onder de naam Agelink en Van den Broecke, maar vanaf 1831 onder eigen naam. Wat hun onderlinge betrekking was, is onduidelijk. Van den Broeckes dochter trouwde met de koopman (hij wordt ook ijzerhandelaar genoemd) Leendert van Benthem Jutting, die na de dood van zijn schoonvader in 1870 het pand achter de houten gevel vooral voor opslag gebruikte.

Ook in Zeeland besefte men rond 1860 dat er toch wel erg veel werd afgebroken. Een commissie die ijverde voor behoud van oude gebouwen werd ingesteld om hier wat tegengas te geven. Teeken Akademie leerling Jan Frederik Schütz (1817-1888) maakte in 1863 een tekening van de inmiddels wat treurige gevel zo zonder top. Ondertussen was het wel de laatste houten voorgevel in de stad. De commissie wist in 1875 de gemeenteraad zover te krijgen dat de eigenaar een subsidie ontving voor het herstel ervan. De eerste restauratie in Middelburg was een feit. Het resultaat werd vastgelegd door weer een oud-leerling van de academie en latere tekenmeester aan de Burgeravondschool Cornelis Levinus van Sorge (1817-1893). Hoewel er goed werk geleverd werd, waren enkele ingrepen achteraf gezien minder gelukkig, zoals de kleur ossenbloedrood, die de gevel nooit gehad had. 

De houten gevel aan de Lange Delft te Middelburg B 125 (nu 79), in 1888 geplaatst aan de zijmuur van het voormalige museum van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen aan Achter het Hofplein, hersteld door Cornelis Levinus van Sorge (1817-1893) getekend door Jan Frederik Schütz (1817-1888) in 1863 – Zeeuws Archief, KZGW ZI II 717

Als Van Benthem Jutting in 1887 komt te overlijden en de vraag naar winkelpanden in de Langedelft groter wordt, besluit zijn weduwe Pieternella Johanna van Benthem Jutting-van den Broecke de gevel te vervangen voor iets moderners dat als winkel dienst kan doen. De gevel schenkt ze aan het Zeeuws Genootschap, mits deze de verplaatsing betaalt. Die monteert de gevel aan de zijkant van zijn zojuist verworven pand aan de Wagenaarstraat. Ondanks vandalisme, een discutabel plan tot herplaatsing en dankzij een restauratie in 1990 en 2015 is de laatste Middelburgse houten gevel aan Achter het Hofplein nog steeds te zien. Iets, dat in ieder geval niet zo geweest zou zijn als hij in de Langedelft was blijven staan…

Arnold Wiggers

De houten gevel aan de Lange Delft te Middelburg B 125 (nu 79), in 1888 geplaatst aan de zijmuur van het voormalige museum van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen aan Achter het Hofplein, hersteld door Cornelis Levinus van Sorge (1817-1893) van wie ook de tekening uit 1875 is – Zeeuws Archief, KZGW ZI II 718

Zie ook: J.H. Kluiver, De middeleeuwse houten gevel Wagenaarstraat 1 te Middelburg. Geschiedenis en restauraties. In: Archief. Mededelingen van het KZGW, 1992, p. 33-55