De komst van de spoorlijn naar Vlissingen en de daarbij horende kanaalwerken (Kanaal door Walcheren) bracht in 1867 een boel opwinding in de Zeeuwse hoofdstad. Eindelijk, hoopte men, zou de welvaart terugkeren! De verwachtingen waren hoog gespannen. De Vereeniging tot het regelen en bevorderen van volksvermaken organiseerde een allegorische optocht om het glorierijke verleden en de ongetwijfeld zonnige toekomst te symboliseren. Een twaalftal versierde wagens met zinnebeeldige voorstellingen (en de nodige reclame) trok, afgewisseld met ruiters, vaandels en enkele open rijtuigen met iedereen die belangrijk was, door de stad. Jan Wendel Gerstenhauer Zimmerman (1816-1887) heeft er een fraaie tekening van gemaakt, die in kleur -steendruk- te verkrijgen was als uitslaande plaat in een uitgave van Altorffer. Een uitsnede staat in ‘Om prijs en plaats’ p. 131, waar het onderschrift blijkbaar weggevallen is.
Gerstenhauer Zimmerman was op uitnodiging van de Teeken Akademie naar Middelburg gekomen om (portet)schilder- en tekenlessen aan huis te geven. Blijkbaar was er met het vertrek uit Middelburg van de gebroeders Pouwelsen een voelbaar gebrek aan docerende schilders ontstaan. De Teeken Akademie zelf voorzag immers niet in schildercursussen. December 1861 vestigde hij zich aan de Kinderdijk. Zijn benoeming aan de Teeken Akademie volgde in 1862, waar hij als opvolger van Jacobus Pelgrom tekenen naar pleister doceerde. Daarnaast bleef hij thuis tekenlessen verzorgen, voor jongemannen en jongejuffrouwen afzonderlijk -uiteraard-, zo adverteerde hij.
Een aantal getekende portretten en tekeningen van gebouwen van zijn hand werden via steendruk vermenigvuldigd, waardoor hij ook als lithograaf bekend staat. Vanaf 1865 begon hij professioneel te fotograferen, want in maart van dat jaar opende hij een portretfotoatelier, zo liet hij in de Middelburgsche Courant weten. Bij zijn verhuizing naar de Seisdam in 1868 waarschuwde hij zijn clientèle dat hij de clichés uit 1866 en 1867 ging opruimen, dus men kon zijn slag slaan voor een laatste afdruk. Voor de negatieven valt het ergste vrezen … In dat eerste jaar volgde ook zijn benoeming als tekenleraar aan de nieuwe Burgeravondschool, de opvolger van de Teeken Akademie. Met zijn camera heeft Gerstenhauer Zimmerman op Walcheren vele, nu verdwenen gebouwen vastgelegd. Ook tijdens de optocht op 9 juli 1867 heeft hij gefotografeerd. Vermoedelijk heeft hij alle 12 ‘zegewagens’ op de foto gezet. Van 8 resteren in het Zeeuws archief nog exemplaren. Gezien de steendruk van de optocht zou hij deze vast graag dynamischer hebben willen vastleggen als dat technisch gekund had. Nu moest hij voor beweging en overzicht teruggrijpen op het aloude, maar fascinerende tekenen. Na in 1870 naar de hoek Koepoortstraat-Zuidsingel verhuisd te zijn, trok hij in 1871 verder naar Rotterdam waar hij zijn atelier voortzette. Zou hij voorvoelt hebben dat de infrastructurele werken op Walcheren toch niet dat succes zouden worden wat men ervan gehoopt had?
Tekst Arnold Wiggers, beeldonderzoek Arnold Wiggers en Liesbeth Labeur
Een fotografisch zelfportret van J. W. Gerstenhauer Zimmerman staat in:
Adri Verburg en Josephine van Bennekom, In Zeeuws licht gevangen. Fotografie in Middelburg 1842-1870 (Middelburg 1994) p. 53
