Portrettist en genreschilder Willem de Visser 

Willem de Visser, Landverhuizers op een stoomboot. Olieverf op eiken. In 1848 op een tentoonstelling in Utrecht. Na 1945 werd het in Duitsland onjuist gedateerd op ca. 1827 – Foto: Veilinghuis Leo Spik, Berlijn

Over het persoonlijke leven van Willem de Visser is niet zoveel bekend. Geboren werd hij in Schoondijke op 17 februari 1801. Zijn vader was koopman Pieter de Visser en zijn moeder Jenneken Haarsen (Harsen, Aartsen). Hoewel er meer kinderen geboren zijn in het gezin, lijken deze allen jong gestorven.

In 1822 tekende De Visser op de Teeken Akademie mee naar levend model. Met succes: zijn werk werd uitverkoren tot het beste van dat jaar. Reguliere lessen aan de Middelburgse Teeken Akademie had hij niet gevolgd, wat ook geen voorwaarde voor het mogen tekenen naar model was. Alleen gebleken vakmanschap gaf toegang. Zijn teken- en schilderopleiding had hij bij Joseph de Cauwer (1779-1854) in Gent gedaan. Dat hij schilderen kon bleek uit zijn bijdrage aan de tentoonstelling in datzelfde jaar 1822. Daar hingen zelfs vier schilderijen van hem, waaronder een zelfportret. Toen hij in 1825 voor het eerst meedeed aan de Tentoonstelling van levende meesters in Den Haag, hing daar een ‘Portret van de schilder’, dat mogelijk hetzelfde stuk was. 

Een verzoek aan de Gouverneur van Zeeland om als kwekeling in aanmerking te komen voor een plaats aan een academie of tekenschool in 1823 zal niet gehonoreerd zijn. In 1825 werkte hij in Rotterdam en vanaf 1828 in Zaltbommel, waar hij aan de plaatselijke tekenschool was verbonden. In dat jaar was hij in de Middelburgse Teeken Akademie present op de tentoonstelling naar aanleiding van het 50-jarig jubileum met een ‘afbeelding van een’ Bommelschen Schutter en een Keulsch Pottenmeisje’. Ook dit schilderij lijkt op tournee te zijn gegaan, want op de Tentoonstelling van levende meesters dat jaar in Amsterdam hing ‘Lancier met meisje’. Tot en met 1859 zond hij regelmatig in naar deze landelijke tentoonstellingen die afwisselend in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Rotterdam gehouden werden.

Willem de Visser was een gerenommeerd kunstschilder, ook in Zeeland. In Cadsandria. Zeeuwsch-Vlaamsch jaarboekje, door J.H. van Dale bijeengebracht en uitgegeven in Schoondijke bij J. Bronswijk tussen 1854 en 1859 staat de geboortedag van de schilder tussen de gedenkdagen. Overleden is Willem de Visser op 14 juli 1875 in Zaltbommel. Hij bleef ongehuwd.

In 1848 hing in Utrecht als nr. 275 ‘Landverhuizers op eene Stoomboot’, een werk op paneel. De maten bedroegen 37 x 48,5 cm. Dit schilderij van De Visser werd in 2019 in Berlijn bij een veilinghuis aangeboden. De inschatting van de opbrengst lag tussen € 1200 en € 1400, wat niet gehaald werd. Een jaar later werd het opnieuw in de catalogus opgenomen met eenzelfde inschatting. Nu werd het afgehamerd op € 1200. 

Dit schilderij heeft een bewogen leven achter de rug. Op 10 november 1943 werd het voor 1800 Reichsmark (op latere archiefkaartjes wordt ook RM 18.000 genoemd) door de Nazi’s verworven bij Kunsthandel Kurt Nauwert te Leipzig voor het Führermuseum in Linz. Het werk kreeg het nummer 3189. Op 22 augustus 1945 kwam het in geallieerde, Amerikaanse handen en belande in het Central Collecting Point München. Op 10 juni 1949 werd het ter beschikking gesteld aan de Ministerpräsident, waarschijnlijk die van Beieren. Vervolgens staat in de archieven dat het op 26 april 1963 bij Leo Spik geveild werd, precies het huis dat het ook in 2020 ‘versteigerte’. 

Arnold Wiggers

Door Willem de Visser ingevuld enquêteformulier voor het overzichtswerk van kunstenaars door J. Immerzeel, gedateerd 30 september 1841. Blijkbaar wist hij zijn eigen geboortedatum niet exact – Rijksmuseum RP-D-2016-6-521
Een van de kaartjes uit het Central Collecting Point München betreffende het schilderij van De Visser. Zie: https://www.dhm.de/datenbank/ccp/dhm_ccp.php?seite=6&fld_1=7561&fld_3=&auswahl=6&fld_4=&fld_4a=&fld_5=&fld_6=&fld_7=&fld_8=&fld_9=&fld_10=&suchen=Suchen