Vervenne en Vervenne

Dit stukje was bijna in de prullenbak beland, ondanks een prachtige vondst.

Pieter Adriaan Vervenne, Gezicht in een straat in het voormalige Begijnhof te Middelburg met op de achtergrond de Abdijtoren, 1830-1840. Tekening in kleur, h. 41; br 34 cm – Zeeuws Archief, KZGW ZI-II-0252

Wat ging er fout? 

Volgens de digitale toegang wordt in het Zeeuws Archief een tekening van P.A. Vervenne bewaard van een straatje in het voormalige Begijnhof uit de periode 1830-1840. Eigenaar is het Zeeuws Genootschap en het stuk behoort tot hun historisch-topografische atlas Zelandia Illustrata.

Wie was Pieter Adriaan Vervenne? Hij werd tussen 1841 en 1845 verschillende keren door de Teeken Akademie voor zijn tekeningen naar prent en pleister onderscheiden. Altijd goed voor nader Teeken Akademie-onderzoek. Eerst maar eens naar zijn afkomst kijken: in 1825 geboren als zoon van Hendrik Vervenne, schilder, en Maria Cornelia Geijp, een familie waar ook de nodige schilders in voorkomen. De voorwaarden voor tekentalent leken aanwezig. Hij huwde Wilhelmina Johanna Bos, met wie hij 6 kinderen kreeg, van wie er 3 als zuigeling stierven. Pieter Adriaan zelf werd ook niet oud. Hij stierf 4 januari 1864, van beroep schilder en 38 jaar oud. 

Maar wat staat daar linksonder? Onmiskenbaar gesigneerd P.J. Vervenne, naar alle waarschijnlijkheid Pieter Jacobus Vervenne (1858-1932), zoon van Huibregt Pieter Vervenne, winkelier, en Cornelia de(n) Hond (Dhont). Deze Vervenne heeft zijn werkzame leven als onderwijzer doorgebracht. De kans is groot dat hij het onderwijzersvak heeft geleerd aan de Normaalschool (voornamelijk avondonderwijs) die in 1859 van start was gegaan in de Lange Noordstraat. De Teeken Akademie zelf zal Pieter Jacobus niet bezocht hebben, maar het bestuur ervan was wel betrokken bij de oprichting van de onderwijzersopleiding. In 1877 ging de Rijks-Kweekschool van start, eerst in het Van de Perre-huis en later dat jaar in de Lange Noordstraat in het voormalige sociëteitsgebouw (dagopleiding). Mogelijk heeft Pieter Jacob ook hier lessen gevolgd. Hoe dan ook, ergens heeft hij goed tekenen geleerd.

De datering 1830-1840 van de tekening kan gezien de leeftijd van de maker niet kloppen, wat ook wel aan de kleding van de personen te zien is. De beschrijving kan ook nauwkeuriger. De oriëntatie is inderdaad richting het (voormalige) Begijnhof. De tekenaar zat op de Zuidsingel en tekende niet ‘een straat’, maar de Rozemarijnstraat. Zowel het pand links als rechts bij de ingang is tot op de dag van vandaag herkenbaar. Wellicht voor het effect heeft de tekenaar de Abdijtoren wat langer gemaakt dan hij in werkelijkheid vanuit dat gezichtspunt is. 

Van J.P. Vervenne is in elk geval naast de tekening nog een nieuwjaarswens uit zijn lagereschooltijd voor zijn moeder bewaard gebleven, mogelijk gelijk met de tekening in bezit van het Genootschap gekomen. De kwaliteit van de tekening van de Rozemarijnstraat maakt nieuwsgierig naar meer werk, dat jammer genoeg niet voorhanden is. Van het eigenlijke onderwerp van dit blog Pieter Adriaan Vervenne, is helemaal niets overgeleverd. Maar beiden zijn voor even aan de vergetelheid ontrukt.

Arnold Wiggers

Nieuwjaarswens voor C[ornelia] de Hond van haar zoon J.P. Vervenne, ca. 1870 – ZB Bibliotheek van Zeeland, Collectie Handschriften 5048 (KZGW

Rozemarijnstraat, Middelburg 31-01-2023 – Foto: A. Wiggers