Een kleine beschouwing over een redevoering uit de oogstmaand van 1803, het vijfentwintigste jubileumjaar van de Teeken Akademie. Over de Herklotsen, Thomas Gaal en een prijs voor J.H. Koekoek.
Op 24 augustus 1803 hield de Teeken Akademie haar vijfentwintigste jaarvergadering. Secretaris Christiaan Herklots (1745-1812) hield een rede die zo werd gewaardeerd, dat de aanwezigen aandrongen op een uitgave. Zo geschiedde. Het Zeeuws Genootschap bezit een mooi gebonden exemplaar met een medaillon op het voorplat waarin het motto van de Akademie staat: Vernuft en Vlijt.
Herklots was gehuwd met Petronella Johanna Ackermans, dochter van Maria Bomme, zuster van de eerste secretaris Leendert Bomme. De opvolger van Christiaan zou zijn zoon Pieter Herklots zijn. Aan hem de eer om de redevoering bij het vijftigjarig jubileum te houden.
Thomas Gaal
In de rede van 1803 gaat Christiaan Herklots in op het ontstaan van de Akademie en noemt de huisbijeenkomsten in 1777 als oorsprong. Hier rijpte het plan om tot een academie te komen.
Tot die grondleggers behoort de schilder Thomas Gaal (1739-1817). Geboren in Dendermonde en overleden in Middelburg. Over de data zijn de diverse bronnen het niet eens. Nagtglas en andere biografen die hem naschrijven melden 2 juni 1739. De Zeeuwse Encyclopedie meldt dat het 9 juli was, wat ook door de RKD wordt gehanteerd. Het overlijden lijkt minder problemen op te roepen: Nagtglas, de biografen, Zeeuwse Encyclopedie en RKD weten dat het 16 juli 1817 was. En dat terwijl in het Zeeuws Archief toch echt over een akte van overlijden beschikt die gedateerd is op 27 mei 1817.
J.H. Koekoek
Thomas Gaal was ‘dirigerend lid’ en lesgevend tekenmeester. Onder zijn leerlingen treffen we Johannes Hermanus Koekoek, de stamvader van de Koekoek-dynastie en mogelijk heeft ook het beroemdste lid van deze familie, Barend Cornelis nog net les van Thomas Gaal gehad. Hoe dat precies met zijn schilderende zoon Pieter Gaal zat, is niet helemaal duidelijk. Hij heeft een prijs gewonnen in 1784 en is later ook ‘dirigerend lid’, maar of hij ook les heeft gegeven?
En elk geval heeft hij in 1799 zijn vader getekend. Of deze tekening lijkt met de persoon die op de tekening van Perkois naast de leerling achter de lessenaar staat (achterste rij, vierde van rechts) is niet voor iedereen overtuigend. Het pruikje komt in elk geval een eind in de richting.
In de vergadering in 1803 kreeg J.H. Koekoek de belangrijkste prijs voor het tekenen. Naar gewoonte werd de bijeenkomst besloten met een bezoek aan de opgehangen tekeningen, zo staat te lezen in het verslag.
De gehele redevoering is online in te zien via: https://books.google.nl/books?id=6iOJfTwYa1EC&pg=PA2…
Het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen bezit een exemplaar van de redevoering. Het wordt bewaard door de ZB: https://kzgwonline.nl/records/redevoering-teeken-akademie