Stadstekenaar Merel van Rens heeft zich voorgenomen niet alleen de mooie monumentale kanten van Middelburg te tekenen. Onlangs heeft ze haar ezel eens bij het station neergezet. Wat een pronkstuk zou kunnen zijn, valt al jaren in de categorie die Merel op het oog heeft.
Functie na functie verdween uit het stationsgebouw en dat leidde tot ernstige verwaarlozing. Als er iets funest is voor een gebouw is het wel leegstand. Volgend jaar wordt het gebouw aangepakt en kan het hopelijk een duidelijke rol gaan spelen in het verder levendig maken van die kant van het kanaal binnen de 50 km bordjes. Het woord ‘boulevard’ is wellicht te groot, anderzijds staat er met het stadskantoor, het waterschapsgebouw en de studentenhuisvesting inmiddels best een indrukwekkende rij. Een attractief stationsgebouw past daar mooi bij, zeker als het extra publieksfuncties krijgt.
Van het hele emplacement zoals dat is aangelegd rest eigenlijk alleen nog het hoofdgebouw. De aanbesteding van de bouw daarvan vond op 20 januari 1870 plaats. Elf aannemers schreven in, onder wie H.C. van de Ende uit Zierikzee en W. van Uije uit Middelburg. Het werd F.K. Ozinga uit Leiden gegund, omdat die gecalculeerd had dat hij het voor ƒ 259.000 kon bouwen, waarmee hij de laagste inschrijver was.
Het station is gebouwd onder auspiciën van het Ministerie van Waterstaat zoals alle grote bouwwerken tussen 1824 en 1875. Dat was de enige organisatie die vrij eenvoudig bouwplannen door de ambtelijke organisaties wist te loodsen, zodat nogal wat instellingen waaronder de spoorwegen bij Rijkswaterstaat aanklopten. Het is een station van de derde klasse: een verhoogd midden met twee zijvleugels. Wie een beetje doorzoekt op internet komt erachter dat tussen 1862 en 1872 minstens 23 van dit type stations zijn opgeleverd: 8 standaard; 10 van de derde klasse-type 2 en 5 van de derde klasse-afwijkende type. Het station Middelburg behoort tot dat afwijkende type en is ook nog eens het laatst opgeleverde in zijn klasse.
De lijn Goes-Middelburg en daarmee het Middelburgse station werd feestelijk in gebruik genomen op donderdag 29 februari 1872. Het was nat en winderig, waardoor de ‘licht- en vuurwerkshow’ op het Molenwater gedeeltelijk in het water viel. Van het weer hadden de 150 genodigden voor het diner op het stadhuis geen last. Op 1 maart waren er opnieuw activiteiten voor de Middelburgse bevolking, die helaas ook niet door de weergoden werden begunstigd.
Als architect staat de geboortige Fries Martinus Simon (1829-1904) te boek. Deze ingenieur was de ‘eerstaanwezend ingenieur bij de aanleg van staatsspoorwegen’ voor het traject Breda-Vlissingen en daarmee niet alleen verantwoordelijk voor de rails, maar ook voor de noodzakelijke gebouwen.
Voor zover na te gaan is, zijn er van de 23 stations van de derde klasse nog 8 over. Een bijzondere is het station van Zuidbroek in Groningen, geopend in 1868. Het gebouw is aan het begin van de twintigste eeuw verbouwd en in 1958 zelfs fors verkleind. Tussen 2008 – 2011 is het onderhanden genomen en zijn de verdwenen delen herbouwd. Mag het stationsgebouw zelf dan niet helemaal origineel zijn, de goederenloods die er achter staat is dat wel. De spoorlijn waar het aan ligt, is nog steeds in gebruik en het stationsgebouw fungeert sinds 2014 als onderkomen voor het Noord-Nederlands Trein en Tram Museum. Een fraaie, museale herbestemming! Ideetje?
Arnold Wiggers
