De leerlingen Sprenger

Allen geboren in Middelburg en dan behoren tot de Maastrichtse tak van de familie? Dat ‘overkomt’ de nabestaanden van kleermaker Johan Bernardus Sprenger (1751-1815) in de Genealogie Sprenger op internet. Deze lutheraanse familie moet niet verward worden met de Sprengers die o.m. in de Middelburgse Commercie Compagnie, het stadsbestuur en in hun eigen firma Sprenger & Spoor aan de Kousteensedijk functies hadden. Ze waren niet eens verwant.

‘Onze’ Sprengers zijn de zoon Christoffel Johan (1792-1818) en zijn zoon Johan Pieter (1813-1867). Dan diens neven Willem Christoffel (1819-1886) en Albrecht Marinus (1822-1850). Tenslotte de zoon van de laatste: Johan Jacob Abraham (1849-1924). Drie generaties en alle vijf door de Teeken Akademie van prijzen voorzien. Van geen van hen is teken- of schilderwerk overgeleverd. 

Christoffel Johan en Willem Christoffel zouden (huis)schilder worden, Johan Pieter (scheeps)timmerman, Albrecht Marinus commies bij de Directie Walcheren en Johan Jacob Abraham opzichter bij de Waterstaat in Den Haag. Het ‘Maastrichtse’ ontstaat in de negentiende-eeuw als een jongere broer van W.C. en M.A. in het militair een administratieve carrière maakt en in de Limburgse hoofdstad terechtkomt.

Op 15 juli 1840 ontving W.C. Sprenger een aanmoedigingsprijs voor zijn prestaties in het tekenen naar naakt levend model. Het is verleidelijk te fantaseren dat toen het Algemeen kunstenaers handboek van Jean de la Fosse (Amsterdam ca. 1787) met al zijn gravures op groot formaat aan hem is uitgereikt. Helaas is de prijsopdracht van de prijsband in de ZB verdwenen, dus zal het bij speculeren moeten blijven. 

In de genealogische databank Zeeuwen Gezocht (Zeeuws Archief) is het leven van W.C. te volgen. Hij huwde in 1843 Johanna Rubbens, hoedenmaakster, met wie hij twee kinderen kreeg. Wonen deed de familie in de Lange Delft H 25 tussen het Gasthuis (de Gasthuiskerk is een restant) en het bij de Segeerstraat gelegen Postkantoor. En dat zou consequenties hebben: tussen 20 mei en 3 juni 1857 was hij in het Gasthuis opgenomen, lijdende aan de ‘kinderziekte’. Dat klonk onschuldig, maar was het zeker niet: pokken! Al was sinds 1796 door Edward Jenner met de koepokinenting een methode gevonden om de ziekte te voorkomen, het inenten (vaccineren) ondervond weerstand. Daar kwam bij dat de bescherming niet levenslang was en herhalingsvaccinaties erbij inschoten.

Het uit vele gebouwen en vertrekken bestaande middeleeuwse gasthuis voldeed al lang niet meer. Besmettelijke zieken waren moeilijk te isoleren. De opname van een schippersknecht met pokken in december 1854 zou tot een heuse uitbraak van de ziekte leiden. J.C. de Man wist aan te tonen dat de smid en zijn knechtje die de kachel kwamen repareren de ziekte in de dichtbebouwde wijk bij het Gasthuis onbedoeld verspreidden, waarna de ziekte jaren bleef huishouden. Het armbestuur betaalde de behandeling van de armen die de meeste pokken-patiënten uitmaakten, terwijl W.C. voor eigen rekening werd verpleegd. Hoe hij het ziekbed heeft doorstaan is niet bekend. Duidelijk was wel dat in Middelburg doorgepakt moest worden om te komen tot een modern Gasthuis. In 1866 opende dat met financiële hulp van het Familiefonds Hurgronje zijn deuren aan het Noordpoortplein. 

Arnold Wiggers
Zie ook: J.L. Kool-Blokland, De Zorg gewogen. Zeven eeuwen godshuizen in Middelburg (Middelbug 1990).