Maand: februari 2024

Het bestuur van de Teeken Akademie Middelburg heeft op 29 februari de Stadstekenaars 2024 aangesteld. Daarbij is het voorstel van de beide jury’s gevolgd. Wethouder Eduard Smit maakte donderdagmiddag in het Stadhuis op de Markt de namen bekend

MEREL VAN RENS stadstekenaar Middelburg 2024 in de categorie liefhebber.

De jury heeft uit 5 inzendingen gekozen voor de tekenaar die de meeste nieuwsgierigheid naar het tekenwerk op basis van het plan oproept. Iemand met een sterke en sociaal onderbouwde visie op het tekenen van Middelburg als haar stad. Een tekenaar die zin heeft op de minder voor de hand liggende plekjes in Middelburg te gaan tekenen, of zoals ze zelf verwoord: ‘de klassiekers én de underdogs, de rauwheid én de natuur’.
Een kandidaat die potentie heeft om te groeien en nieuwsgierig maakt naar wat uit haar stadstekenaarschap voort gaat komen.

Jury: Lucy de Graaf, Agnes den Hartogh en Mick Jansen

ARIAN VAN DIJK stadstekenaar Middelburg 2024 in de categorie beroeps.

De jury had dit jaar slechts 3 inzendingen te beoordelen, die alle van goede kwaliteit waren. Gekozen is voor Arian van Dijk, omdat hij zich al bewezen heeft als tekenaar van straatscènes in verschillende steden. Zijn plan van aanpak voor het in beeld brengen van Middelburg is helder: ‘het oude en nieuwe Middelburg met alles wat daarbij hoort: de bebouwing, mensen, dieren, transportmiddelen, bewegwijzering, straatmeubilair, bomen, reclames; alles wat de stad ademt, roert, beweegt en symboliseert’. 

Het plezier en de kunde is erg groot. Vooral waar het losjes en snel geschetst is.

We kijken uit wat deze stadstekenaar het komende jaar gaat doen. 

Jury: Monika Dahlberg, Ramon de Nanni en Nanda Runge

Op 29 februari nemen we feestelijk afscheid van Janice Ys en Richard & Luna Dijkwel als Stadstekenaars 2023. We kijken terug op een succesvolle tentoonstelling in de Drvkkery. Als opwarmer voor de nieuwe stadstekenaars nog een kleine selectie. 

Dezelfde bijeenkomst in het Stadhuis aan de Markt dient ook om een nieuw seizoen in te luiden. Wethouder Eduard Smit zal dan de namen van de Stadstekenaars 2024 bekend maken. Opnieuw zal dan een Stadstekenaar in de categorie Beroeps worden benoemd en een Stadstekenaar in de categorie Liefhebber. Wordt vervolgd.

Arnold Wiggers

De bekendste van de drie generaties Munters (allen loodgieter), die door de Teeken Akademie onderscheiden zijn, is meteen de oudste. Hoe oud deze Huijbertus precies geworden is, blijft ietwat onduidelijk. De vroegste geboortedatum komt voor op een briefkaartje van G. ter Meule aan Frederik Nagtglas uit 1889. Ter Meule werkte op de Middelburgse secretarie en stuurde op verzoek van de sinds 1884 in Utrecht wonende Nagtglas met enige regelmaat biografische gegevens over Zeeuwen die een plek zouden vinden in zijn Levensberichten van Zeeuwen. Ter Meule heeft toentertijd de bronnen nog onder handbereik gehad: hij noteerde dat Huijbertus Munters 24 augustus 1768 uit het huwelijk van Johannes Munters en Jacoba de Bruijne was geboren. Bij het verschijnen van het Levensbericht in 1891 was dat geboortejaar (door een redactiefoutje?) een decennium opgeschoven: 1778. Huijbertus zelf gaf bij de volkstelling in 1812 de eerste mei 1775 als geboortedatum op. Toen hij in 1859 naar zijn dochter in Vlissingen verhuisde, werd dit bijgesteld tot de eerste mei 1776, zodat bij zijn overlijden op 23 oktober 1867 de ambtenaar van de burgerlijke stand in Vlissingen toch een respectabele 91 als leeftijd kon invullen.

Huijbertus huwde in december 1803 Margrieta Francina de Rover (ca. 1774-1859), weduwe van Izak van den Bos, met wie ze een zoon had. De firma Munters & Zoon zou in verschillende samenstellingen in Middelburg een begrip in het loodgietersvak blijven. Na Huijbertus en zijn zoon Johannes, kwamen diens zonen Huijbertus jr (1838-1921) en Johannes (1843-1887). De zoon van de eerste – Jan Pieter (1878-1920) – sloot de loodgietersdynastie in deze lijn af. Zijn 4 broers werden ambtenaar of leraar en 3 ervan trokken naar Holland. Alleen oudste broer Johannes (1877-1932) bleef op Walcheren als commies van de polder. 

Wat maakte Huijbertus nu zo bekend vergeleken met zijn door de Teeken Akademie ook onderscheiden zoon Johannes en kleinzoon Huijbertus jr.? Bij een onweer van 24 op 25 mei 1819 deed ‘een der blixem Stralen, brand [] ontstaan in het houte bekleedsel der groote loode Vangbak aan de Zuidzijde der Choorkerk’. Huijbertus woonde om de hoek op de Wal en was als spuitvoerder van de brandspuit in de Abdij op die vroege maandagmorgen de 25^e mei snel ter plekke. Nagtglas weet in het Levensbericht te melden dat hij het waagde ‘zich van den toren naar de kapitale goot te laten afglijden’ en het brandende stuk hout wist los te rukken en in de met water gevulde goot uit te doven. Het eerste citaat komt uit een in de PZMC in 1934 aangehaalde brief van de kerkmeesters van 31 mei 1819 aan Munters. De brief ging vergezeld van een zilveren zaktabaksdoos voor de held met inscriptie. Het stadsbestuur schonk hem een zilveren medaille met een afbeelding van de door de bliksem getroffen kerk en ook een inscriptie aan de keerzijde. De Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, departement Middelburg, vereerde hem in 1820 met de dubbeldikke zilveren medaille en een honorair lidmaatschap. 

Willemina Munters-Joosse, weduwe van commies Johannes, schonk in 1939 de tabaksdoos en de penning van de stad aan het Zeeuws Genootschap. De medaille van ’t Nut was in 1938 al aangekocht. In de collectie van het Genootschap bevindt zich ook nog de medaille vanwege de koning die Huijbertus jr. in 1861 als primus in de bouwkunde aan de Teeken Akademie ontving. Mooi om te weten dat naast de prijsbanden ook deze memorabilia uit de familie Munters bewaard zijn!

Arnold Wiggers

Zeg ‘Dijkwel’ en je denkt ’auto’ en dan vooral Citroën. Begonnen aan het Noordpoortplein waar de restanten van de oude stadspoort de ingang naar de werkplaats vormden, was er een Dijkwel-garage aan de Veerse weg en in Vlissingen waar ook andere merken gevoerd werden. En dat is nog zo, met de nadruk op de Franse merken. Behalve met auto’s heeft Richard ook wat met tekenen. Street-art is wel zijn ding en daarin is Banksy zijn idool. Zelf heeft hij in jongere jaren ook op straat getekend. Vooral auto’s en dan natuurlijk Citroëns als de 2CV oftewel de (lelijke) Eend. Hij vertelde dat hij nog wel eens die tekeningen in de stad tegenkomt, want hij werkte toen niet op papier …

Toch was het geen uitgemaakte zaak dat hij ‘in auto’s’ ging. Hij heeft na de middelbare school nog een poosje rechten gestudeerd, wat niet tot een diploma heeft geleid. De aantrekkingskracht van de Franse voitures bleek groter dan die van het wetboek. Gelukkig bleef hij ook tekenen en heeft zijn dochter Luna (8 jaar toen ze als mede-stadstekenaar begon) in zijn enthousiasme meegesleept. Afgelopen jaar hebben vader en dochter als de Stadstekenaar Liefhebber verschillende hoeken en hoekjes in Middelburg getekend. Het idee was om beiden hetzelfde te tekenen, waarbij het perspectief dan duidelijk verschillend zou zijn: een volwassene en een kind kijken immers niet op dezelfde manier, al was het maar dat Luna ongeveer half zo groot is als haar vader.

Richard en Luna hebben een eigen pagina op Instagram (zie https://www.instagram.com/stadstekenaarmiddelburg/)

Behalve hun werk vind je daar ook foto’s van hun gezamenlijke tekensessies. En natuurlijk ook van het inrichten van de expositie in de Drvkkery. Een vrolijke verzameling tekeningen waar het plezier van afspat, met fotootjes erbij van de getekende objecten. Inmiddels is Richard ook begonnen met schilderen. Het zal niet verbazen dat op een van de eerste werken een DS (de Snoek) en het iconische Citroën-busje de HY, tegenwoordig zeer in trek als food-truck, prominent op het doek zijn gezet.

Arnold Wiggers

Nog tijdens de uitzending kwamen de appjes binnen: ‘De Teeken Akademie op tv in het programma Tussen kunst en kitsch’. Werkelijk overweldigend hoeveel mensen mij ‘s avonds en daarna benaderd hebben over de prijsbanden die op zondagavond 28 januari 2024 op tv getoond werden. Dat waren overigens niet alleen Zeeuwen! Een mijnheer uit Australië toonde 6 prijsbanden ooit door de Teeken Akademie aan voorvaders uit de familie Munters uitgereikt. Hij had ze meegenomen naar Nederland, omdat hij vond dat ze hier hoorden en wilde wel eens weten wat ze waard waren. Van antiquaar Bas Hesselink kreeg hij te horen dat zo’n € 5.000 zou zijn. 

De teneur van de appjes was dat de banden in een openbare instelling in Middelburg horen. Helemaal mee eens. Als eerste komt de ZB in beeld, die een actief verzamelbeleid voor Zeeuwse boekbanden heeft. Sterker nog, de ZB heeft zo’n 20 banden van de Teeken Akademie in bezit, van de naar mijn inschatting ongeveer 500 die tussen 1778 en 1854 ooit zijn uitgereikt. Met enige regelmaat worden deze qua uitvoering unieke banden uit de kluis onder het gebouw gehaald en aan het publiek getoond. 

De Munters’ banden zouden een mooie aanvulling vormen, ook al ontbreekt vooralsnog nadere informatie. Welke prijsbanden uit de familie Munters zouden het kunnen zijn? 

In het jubileumboek Om prijs en plaats (2004) komen 3 generaties Munters als laureaat voor, allen loodgieter in Middelburg. Tezamen komen ze 6 keer voor als laureaat. Zou dat ook zesmaal een boek zijn geweest?

Huijbertus Munters (1776-1867) ontving in 1795 een aanmoedigingsprijs in de 1^e klas naar prent. Dat was een troostprijs, door de dirigerende leden Frescarode en Tessèdre d’Ange uit eigen zak betaald: het lot had beslist dat de eerste prijs naar Johannes Jacobus de Man ging. Door het ontbreken van het archief voor 1940 en van vele jaargangen van de Middelburgsche Courant in deze jaren, is het onduidelijk of Huijbertus nog meer prijzen heeft gekregen. Op de tafel in het tv-programma waren 2 marokijnen (rood geitenleer) banden te zien, die tot voor zover we nu weten tot 1806 werden uitgereikt. Mogelijk is een daarvan de prijs uit 1795, die door de bijzondere bekostiging extra interessant is. En de andere? 

Zoon Johannes (1806-1887) kreeg zeker 2 boekgeschenken: in 1822 als primus in de 3^e klas en in 1824 als primus in de 1^e klas naar prent. Die laatste uitverkiezing had hij aan het lot te danken, waarmee dit nu eens in voordeel van de Munters uitviel. Kleinzoon Huijbertus (1838-1921) werd tweemaal naar prent onderscheiden (1854 en 1855) en in 1861 als primus in de bouwkunde. Waren dat ‘boekgeschenken’? Nee, vanaf 1854 werden leerlingen van de Teeken Akademie alleen nog vereerd met medailles, getuigschriften en lof, waaruit dat ook bestaan mag hebben. Huijbertus jr. kreeg in 1854 een kleine medaille, in 1855 een grote en in 1861 de zilveren medaille namens de koning. 

De opdrachten voor de onderscheiden leerlingen lijken in de boeken te zitten, dus een blik erin zou onmiddellijk duidelijk maken wie de winnaars (Munters en aangetrouwde familie?) waren. Punt is dat de uitzending van zondagavond al in het voorjaar van 2023 is opgenomen. Zijn de boeken dan al verkocht? Volgens antiquaar Hesselink berusten de boeken bij familie in Nederland die helemaal niet van plan is hun erfgoed te vervreemden. Mochten ze van gedachten veranderen: er is in Zeeland volop belangstelling.

Arnold Wiggers