Maand: februari 2023

Wat als beelden in de openbare ruimte met elkaar in discussie gingen? Boris Peeters, Stadstekenaar 2022, heeft op zijn eigen wijze naar Middelburg gekeken en dat in een aantal prikkelende tekeningen vastgelegd. Heel Middelburg ziet hij als een levend geheel. Dat levert interessante mogelijkheden op. Beelden die her en der in de stad staan zijn op eigen kracht in een boom gekropen of gevlogen en verwonderen zich over de ander. De Stadstimmerman die normaal op de Vlissingsebinnenbrug steen aan het bewerken is, houdt zich nu aan een tak vast om de Jongens (links) en Meisjes (rechts) gade te slaan, die eindelijk de kans krijgen onderling te kletsen. Over de timmerman (1955) en de maker Peter de Jonge is hier eerder geschreven. De jongelui van Liesbeth Messer-Heijbroek (1914-2007) staan sinds 1957 op de Langevielebinnenbrug. Liesbeth Messer-Heijbroek, Amsterdamse van geboorte, volgde van 1935 tot 1939 een opleiding aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunst in haar geboortestad. Na de Tweede Wereldoorlog woonde ze met haar man, architect Willem Messer, tot ongeveer 1973 in Vlissingen. Veel werk van haar waaronder mozaïeken, heeft binnen en buiten nieuwbouwprojecten door heel Zeeland een plaats gevonden. 

Wie trouwens op internet op de lijst met beelden in de openbare ruimte in Middelburg stuit, wordt aardig op het verkeerde been gezet. De 2 beelden zouden sinds 1956 op de brug staan, Mannen en Vrouwen heten en van brons zijn. Het zit iets anders. Bij de oplevering van de brug in 1956 was rekening met 2 beelden gehouden die de brug moesten verfraaien. Liesbeth Messer-Heijbroek en Philip ten Klooster werden door het gemeentebestuur gevraagd een ontwerp aan te leveren. In zijn nieuwjaarstoespraak 1957 maakte burgemeester Bolkenstein bekend dat de keuze op mevrouw Messer was gevallen. Op 14 oktober 1957 was het dan zover en werden de beelden plechtig onthuld. In het krantenverslag in de PZC wordt duidelijk waar we nu eigenlijk naar kijken. In de Kloveniersdoelen was destijds nog het militair ziekenhuis gevestigd en dat zou vertrekken. De gemeente dacht erover in het monumentale pand het gymnasium onder te brengen en in de aanloop daartoe (letterlijk) wilde men ‘iets schools’ op de brug. Gymnasiasten dus, gebogen over een boek. Geen Vrouwen en Mannen en van brons zijn ze ook niet: de bedoeling was natuursteen, wat door bezuinigingen -daar zijn we weer- niet haalbaar bleek, waardoor naar kunsthars is uitgeweken.  

Een tak lager in Boris’ tekening ligt een dame sinds 1977 in haar strandstoel. Guido Metsers modelleerde haar naar zijn inmiddels ex-vriendin Tanja, die daar niet langer blij mee was. Het beeld heette vervolgens Rebecca en nu Vrouw in ligstoel. Stond het eerst in de Lange Delft vlak bij de Markt, nu is het op de hoek Lange Delft-Segeerstraat te vinden. Oorspronkelijk van kunststof, is het beeld inmiddels van brons en een echte publieksmagneet. Dat moeten ze in Katwijk aan Zee ook opgemerkt hebben, want daar staat sinds 2005 een quasi kopie. Geheel naar de preutse tijdgeest draagt ze nu een badpak. O ja, ze is ook van stoel gewisseld. Wellicht dat daardoor Sjer Jacobs’ Kussend meisje Sofie van de Vismarkt (brons, 2001) nu eens goed naar de zittende dame kijkt om te zien wie ze voor zich heeft.

Een gesigneerde en tot 10 stuks gelimiteerde afdruk van Boris Peeters’ tekening is verkrijgbaar via de Teeken Akademie. Zie 

Stadstekenaar Middelburg 2022

Arnold Wiggers

Een jaar lang mochten Christien van Driel en Boris Peeters zich Stadstekenaar van Middelburg noemen. Hoe zat het ook alweer? De Teeken Akademie wil met de stadstekenaars de tekenkunde (tekenkunst) bevorderen. Dat betekent dat kunstenaars de omgeving observeren en met een tekentechniek vastleggen. Daarbij werken zij naar een van te voren ingediend eigen projectplan. Door Middelburg als object te nemen, ontstaat werk dat herkenbaar is bij een breed publiek. Gedurende het jaar wordt links en rechts wat van het werk getoond, om uiteindelijk in een expositie te worden gepresenteerd. Na afloop blijft het materiaal beschikbaar voor de gemeenschap en maakt het onderdeel uit van de immense openbare verzamelingen afbeeldingen van de stad. De Teeken Akademie probeert recht te doen aan fair pay, wat inhoudt dat de vergoeding voor de kunstenaars in verhouding staat tot de inspanning.

Op zaterdag 4 februari zijn Christien en Boris in een geanimeerde bijeenkomst in de Drvkkery uitgezwaaid. Aan de wanden hing van 9 januari tot 20 februari hun werk, dat veel positieve reacties heeft uitgelokt. Het is voor kunstenaars en de Teeken Akademie een bijzonder jaar geweest. Alles was nieuw en dus een uitdaging. De stadstekenaars hebben een platform in De Middelburger gekregen, zodat ze bij velen op de mat vielen. Boris ondersteunde de stadstekenklas in de Lange Jan, die hij eerder al zo karakteristiek als Lange-Jan-Van Gent had neergezet. Christien maakte in urban sketching workshops de lol van het tekenen tastbaar: ruim 40 personen in alle leeftijdsklassen tekenden mee. 

Het hele project kon plaatsvinden door financiële ondersteuning van het Prins Bernard Cultuurfonds, het Familiefonds Hurgronje en particuliere schenkers. De Drvkkery stelde de expositiewanden beschikbaar. 

Van verschillende zijde is gevraagd of het werk dat in het kader van het stadstekenaarschap is gemaakt te koop is. Helaas, dat is het uit de aard van het project niet. We willen de originelen als erfgoed voor de gemeenschap bewaren. Wel zijn er afdrukken te koop. Van alle werken zijn in een oplage van 10 stuks afdrukken gemaakt op A3-formaat. Elk exemplaar is voorzien van een blinddruk TEEKEN AKADEMIE MIDDELBURG en door de kunstenaar gesigneerd en genummerd. De prijs voor een afdruk bedraagt € 75,00. Binnen Middelburg wordt een bestelling thuisbezorgd. Buiten Middelburg wordt € 7,00 verzendkosten in rekening gebracht. 

De afbeeldingen van de werken van Christien van Driel en Boris Peeters vindt u hier. Bestellingen kunnen via info@teekenakademiemiddelburg.nl geplaats worden.

Arnold Wiggers

Dit stukje was bijna in de prullenbak beland, ondanks een prachtige vondst.

Wat ging er fout? 

Volgens de digitale toegang wordt in het Zeeuws Archief een tekening van P.A. Vervenne bewaard van een straatje in het voormalige Begijnhof uit de periode 1830-1840. Eigenaar is het Zeeuws Genootschap en het stuk behoort tot hun historisch-topografische atlas Zelandia Illustrata.

Wie was Pieter Adriaan Vervenne? Hij werd tussen 1841 en 1845 verschillende keren door de Teeken Akademie voor zijn tekeningen naar prent en pleister onderscheiden. Altijd goed voor nader Teeken Akademie-onderzoek. Eerst maar eens naar zijn afkomst kijken: in 1825 geboren als zoon van Hendrik Vervenne, schilder, en Maria Cornelia Geijp, een familie waar ook de nodige schilders in voorkomen. De voorwaarden voor tekentalent leken aanwezig. Hij huwde Wilhelmina Johanna Bos, met wie hij 6 kinderen kreeg, van wie er 3 als zuigeling stierven. Pieter Adriaan zelf werd ook niet oud. Hij stierf 4 januari 1864, van beroep schilder en 38 jaar oud. 

Maar wat staat daar linksonder? Onmiskenbaar gesigneerd P.J. Vervenne, naar alle waarschijnlijkheid Pieter Jacobus Vervenne (1858-1932), zoon van Huibregt Pieter Vervenne, winkelier, en Cornelia de(n) Hond (Dhont). Deze Vervenne heeft zijn werkzame leven als onderwijzer doorgebracht. De kans is groot dat hij het onderwijzersvak heeft geleerd aan de Normaalschool (voornamelijk avondonderwijs) die in 1859 van start was gegaan in de Lange Noordstraat. De Teeken Akademie zelf zal Pieter Jacobus niet bezocht hebben, maar het bestuur ervan was wel betrokken bij de oprichting van de onderwijzersopleiding. In 1877 ging de Rijks-Kweekschool van start, eerst in het Van de Perre-huis en later dat jaar in de Lange Noordstraat in het voormalige sociëteitsgebouw (dagopleiding). Mogelijk heeft Pieter Jacob ook hier lessen gevolgd. Hoe dan ook, ergens heeft hij goed tekenen geleerd.

De datering 1830-1840 van de tekening kan gezien de leeftijd van de maker niet kloppen, wat ook wel aan de kleding van de personen te zien is. De beschrijving kan ook nauwkeuriger. De oriëntatie is inderdaad richting het (voormalige) Begijnhof. De tekenaar zat op de Zuidsingel en tekende niet ‘een straat’, maar de Rozemarijnstraat. Zowel het pand links als rechts bij de ingang is tot op de dag van vandaag herkenbaar. Wellicht voor het effect heeft de tekenaar de Abdijtoren wat langer gemaakt dan hij in werkelijkheid vanuit dat gezichtspunt is. 

Van J.P. Vervenne is in elk geval naast de tekening nog een nieuwjaarswens uit zijn lagereschooltijd voor zijn moeder bewaard gebleven, mogelijk gelijk met de tekening in bezit van het Genootschap gekomen. De kwaliteit van de tekening van de Rozemarijnstraat maakt nieuwsgierig naar meer werk, dat jammer genoeg niet voorhanden is. Van het eigenlijke onderwerp van dit blog Pieter Adriaan Vervenne, is helemaal niets overgeleverd. Maar beiden zijn voor even aan de vergetelheid ontrukt.

Arnold Wiggers