Maand: februari 2021

Geplaatst op

Heeft de Teeken Akademie een slavernijverleden?

De vraag kwam op naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Slavernij’ die in het voorjaar van 2021 opent in het Rijksmuseum te Amsterdam. Vergezocht? Nee.

Zo was Leendert Bomme (1727-1788), die als secretaris de inwijdingstoespraak op 11 november 1778 hield, waarmee de Teeken Akademie werd opgericht, een van de zeven directeuren van de Middelburgse Commercie Compagnie. Deze maatschappij heeft tussen 1732 en 1804 ruim 32.000 Afrikanen voor de Trans-Atlantische slavenhandel gekocht. Een directeur moest grootaandeelhouder zijn, kreeg een salaris en had nog wat bijkomende inkomsten van de maatschappij. Dan was Bomme ook nog directeur bij een verzekeringsmaatschappij, die bijvoorbeeld ook slavenschepen verzekerde.

Een portret van Leendert Bomme is niet bekend. Een silhouet van hem is in 1940 met het Stadhuis verbrand.

Verzet van Bomme tegen de mensenhandel is niet bekend. Wel dat hij naast natuur- en sterrenkunde verknocht was aan natuurwetenschap. Hij bestudeerde ‘zeeinsekten’, kleine organismen in het water en publiceerde hierover. Nauwkeurig tekende hij wat hij zag en dat werd in druk gebracht. Tekenen zag hij als een middel om de wetenschap en daarmee de mensheid vooruit te helpen. Zijn wetenschappelijke inspanningen werden door het Natuurkundig Gezelschap beloond met een zilveren penning.

‘Zee-insecten, voorkomend in de wateren van Zeeland en op de stranden van Walcheren,’ in 1777 getekend door Leendert Bomme en in druk gebracht door J. van Schley – Zeeuws Archief, KZGW ZI-III-1032

Geplaatst op

Redenvoering ter inwying van het Teeken Collegie

Op 11 november 1778 hield Leendert Bomme op de zolder van de Middelburgse waag zijn Redenvoering ter inwying bij de opening van het Teeken Collegie. De redevoering wordt bewaard door de ZB | Planbureau en Bibliotheek van Zeeland en is ook online in te zien.

Detail titelpagina ‘Redenvoering ter inwying van het teekencollegie ter voortzetting van de schilder-, beeldhouw-, en bouwkunde binnen de stad Middelburg, opgericht bij deszelfs eerste aanvangneming op den 11 november 1778’ door Leendert Bomme – ZB 1101 A 183, nr. 83
Geplaatst op

De Koekkoek-dynastie

Fam. Koekkoek komt met regelmaat terug in de geschiedschrijving van Teeken Akademie Middelburg. Johannes Hermanus Koekkoek (1778-1851), fijnschilder, was er leerling en is stamvader van de Koekkoek-dynastie. Hij werd geboren in Veere.

Zijn zoon, Barend Cornelis Koekkoek (1803-1862) geboren in Middelburg, is waarschijnlijk de beroemdste leerling van de Middelburgse Teeken Akademie. In het boek ‘Om prijs en plaats’, pagina 47, wordt vermeld dat hij ‘een van de beste, maar naar verluid ook een van de ondeugendste leerling was die Teeken Akademie Middelburg ooit kende’ (historisch niet bewezen).

Van kleinzoon Johannes Hermanus Barend Koekkoek (1840 – 1920), geen Zeeuw of leerling, maar geboren in Amsterdam, heeft Vlissingen een fraai schetsboekje bewaard met ’tekeningen van Vlissingse onderwerpen zoals het Westerhavenhoofd met de toegangspoort naar het Keizersbolwerk, Beursplein, Voorhaven en Achterhaven en landschappen’.

Vier schilders (de gebroeders Koekkoek?) begeven zich, beladen met teken- en schildergerei in het landschap, B. C. Koekkoek, 1813-1862 – Rijksmuseum

Geplaatst op

Zeeuwse Tekenscholen

Goes, Vlissingen en Zierikzee hadden ook een tekenschool. Die van Goes werd in 1819 opgericht door de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen en werd in 1828 door de stad Goes overgenomen. In 1853 werd de Stadstekenschool opgeheven.

In Zierikzee was de school gevestigd aan Kerkhof 8. Het gebouw heeft in de loop der eeuwen diverse functies gehad: voormalig patriciërshuis, tekenschool, ambachtsschool, Rijks-dagnormaalschool, tijdelijke kazerne.

In Vlissingen werd in 1822 een Stadstekenschool opgericht. Meestal werd les gegeven in bouwkunde en hand- en lijntekeningen. Ook het tekenen van ornamenten en figuren stond op het programma.

Op de foto uit 1870 ziet u de ‘Groote kappen der voormalige marinewerf van scheepsbouw te Vlissingen.’ Jan Dommisse was de ontwerper van de scheepskappen. Bij zijn 45-jarig jubileum in oktober 1867 als eerste onderwijzer bouwkunde aan de Stadstekenschool Vlissingen noemt de krant hem ‘den bekwamen bouwkundige, den ontwerper en vervaardiger der beide schoone scheepskappen op ’s rijks werf alhier.’ In 1869 werd de tekenschool in Vlissingen opgeheven.

Zeeuws Archief, GA Vlissingen 413.32616

Geplaatst op

teekenakademiemiddelburg.nl

De Teeken Akademie is in de 21e eeuw aangekomen. Met een klassiek ogende, maar doordachte website, treedt de Teeken Akademie – opgericht in 1778 – naar buiten om te communiceren met iedereen die de teken-, schilder- en bouwkunde in de breedste zin een warm hart toedraagt. En hoewel je meestal ‘Middelburgse Teeken Akademie’ hoort, is het werkterrein de gehele provincie Zeeland.

Detail uit J. Perkois, ‘De leden van de Teeken Akademie te Middelburg een model tekenend’ – Zeeuws Archief, KZGW ZI-III-1033