Geschiedenis

‘Op 11 november 1778 hield Leendert Bomme op de zolder van de Middelburgse waag zijn Redenvoering ter inwying bij de opening van het Teeken Collegie. De lessen in de teken- en bouwkunde konden nu officieel beginnen. (…) Een groep van 59 ‘kunstoefenaars’, bestaande uit professionele kunstenaars, amateurs en ambachtslieden, schreef zich in voor de oefensessies naar levend model. Negendertig leerlingen namen een plaats in om zich onder het motto Vernuft en Vlijt te oefenen in de verschillende disciplines en om aan het einde van het cursusjaar mee te dingen naar (…) de prijs voor de beste.’

Zo opent het boek ‘Om prijs en plaats’. De Middelburgse Teeken Akademie 1778-2003 onder redactie van Katie Heyning en Gerrit van Herwijnen (Zeeuwse Katernen, Middelburg 2004) waarin 225 jaar geschiedenis van (Lees verder)

B.C. Koekkoek, zelfportret, 1820 – Rijksmuseum
J. Perkois, De jonge tekenaar, 1780 – Rijksmuseum

Huisvesting

Het onderwijs vond enkele jaren plaats op de zolder van de waag op de Balans, een gebouw dat de afbraakwoede in de negentiende eeuw niet heeft overleefd. Door ruimtegebrek werd ook lesgegeven bij de buren in de St. Jorisdoelen op de Balans. Vanaf 1787 had de Teeken Akademie onderdak in het Museum Medioburgense, een initiatief van Johan Adriaan van de Perre (1738-1790). (Lees verder)

De gevel van de Teeken Akademie en het museum in de Latijnse Schoolstraat te Middelburg, circa 1789 – Zeeuws Archief, Koninklijk Zeeuws Genootschap der Wetenschappen (KZGW), Zelandia Illustrata (ZI) II-0686

Onderwijs 

Het tekenonderwijs aan de Middelburgse Teeken Akademie week niet af van wat elders al lang gewoonte was. Er werd begonnen met het teken naar prent, dan naar gipsbeelden (pleister) en tenslotte de vervolmaking door het tekenen naar levend model. Als thema stond de mens centraal, want die werd gezien als het meest complexe levende wezen om te tekenen en daardoor de meeste oplettendheid vroeg. Promotie naar een hogere klasse geschiedde pas als de vaardigheden voldoende onder de knie waren. Daarnaast (Lees verder)

J. Perkois, ‘De leden van de Teeken Akademie te Middelburg een model tekenend’ – Zeeuws Archief, KZGW ZI-III-1033

Prijsuitreikingen

Het aanmoedigen van prestaties in het onderwijs door onderlinge wedijver te bevorderen werd op Nederlandse Latijnse scholen vanaf het eind van de zestiende eeuw tot aan de invoering van de Burgeravondschool (vanaf 1863) een vast onderdeel in het schoolplan. De beste leerlingen per klas kregen een toepasselijk boek in het Latijn of het Grieks in een fraaie boekband met stempel met stadswapen. Het lager onderwijs volgde in de loop van de zeventiende eeuw met wat eenvoudigere boeken in simpelere banden, maar met (Lees verder)

Zilververgulde prijspenning van de Teeken Akademie, 1787 – Zeeuws Museum GM1623

Exposities

Al vroeg in haar bestaan heeft de Teeken Akademie de honoraire leden de gelegenheid gegeven de prijswinnende tekeningen te komen bekijken. In de loop der jaren werden deze exposities aangevuld met (nieuw) werk van eerdere prijswinnaars en andere kunstoefenaars. In 1822 leidde dat tot de eerste publiek toegankelijke tentoonstelling in Museum Medioburgensis. Na een openbare vergadering voor alle leden op woensdag waarop de expositie te zien was, kon het publiek  (Lees verder)

Gezicht op de Zeeuwse Oranje-tentoonstelling in het Schutttershof te Middelburg, ter gelegenheid van de inhuldiging van koningin Wilhelmina, 1898 – Zeeuws Archief, KZGW ZI-III-0370

Het oude schilderijenbezit

De Teeken Akademie bezat verschillende schilderijen, geschonken door begunstigers, die dienden als voorbeelden voor de leerlingen om na te tekenen. De financiële situatie van de instelling maakte dat al in 1805 tot verkoop van een kapitaal schilderij overgegaan moest worden. (Lees verder)

M. Hobbema, Stormy landscape – Wallace Collection, Londen

Van 1940 tot 1979

Bij de brand van Middelburg op 17 mei 1940 ging ook het archief van de Teeken Akademie grotendeels verloren. Het verlies was geen reden om de lier aan de wilgen te hangen. De secretaris begon in 1941 een nieuw cahier waarin de notulen van de vergaderingen werden genoteerd. Veel initiatieven werden niet ontplooid: men had andere zorgen. Na de oorlog  (Lees verder)

Stichting Teeken Akademie (1979 tot heden)

In de vergadering van 24 januari 1979, waar bankier Piet van der Veen en huisarts Jan de la Hayze als nieuwe bestuursleden werden verwelkomd, werd besloten dat het tijd was voor een nieuw elan. Er werd overeengekomen een jaarlijkse prijs van vijf- à zesduizend gulden in te stellen om teken- en schilderkunst te bevorderen. De prijs werd  (Lees verder)

Pastelportret van Johan Adriaan van de Perre (1738-1790), J-F de Sompsois – Zeeuws Museum G1628

Afbeelding header: J. Perkois, ‘De leden van de Teeken Akademie te Middelburg een model tekenend’ – Zeeuws Archief, KZGW ZI-III-1033